Tiếp chúng tôi tại ngôi nhà số 12 Hàng Sắt, Thành phố Nam Định là Nghệ nhân làng nghề Việt Nam Đỗ Đình Thọ, người đã tâm huyết cả cuộc đời để giữ gìn và phát triển kẹo Sìu. Giờ đây dù đã giao phó công việc ở cửa hiệu cho cậu con út Đỗ Tuấn Hùng nhưng với kinh nghiệm hơn 50 năm trong nghề người thợ cả Đỗ Đình Thọ vẫn là người thuyền trưởng, người cố vấn đắc lực cho con trai trong nghề.
Bởi ông là người am hiểu và tường tận nhất về đặc sản gia truyền của gia đình. Hơn lúc nào hết người Nghệ nhân Đỗ Đình Thọ vẫn luôn canh cánh bên lòng, cách thức phát triển Nugyên Hương cả về chất lượng và thương hiệu đễ giữ lại một nét truyền thống của quê hương gia đình. Người cố vấn ấy mặc dù bận trăm công nghìn việc còn dành thời gian cho các các hoạt động văn hóa xã hội ở địa phương. Ngoài danh hiệu Nghệ nhân làng nghề Việt nam, ông Thọ còn là Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ hưu trí Thiên Trường (tỉnh Nam Định), nguyên Chi hội trưởng, Chi hội văn nghệ dân gian tỉnh Nam Định và là nhà nghiên cứu sưu tầm lý luận trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Ông từng là người phụ trách Tạp chí văn hóa Hà Nam Ninh 1978-1990.
Dẫn chúng tôi xuống thăm xưởng sản xuất, ông Đỗ Đình Thọ ngược dòng thời gian đi về xuất xứ của kẹo Sìu Châu Nguyên Hương. Đó là thời cụ Đỗ Phúc Nhật – Người có công khởi nghiệp của nghề. Cụ đã bỏ công sức, tiền bạc đi khắp để nghiên cứu, rút kinh nghiệm.
Trở về quê hương Cụ sang tạo nghề kẹo lạc, kẹo vừng cắt từng khoanh dài (bằng ngón tay) và gói trong giấy bản đem bán ở khắp các chợ vùng quê Nam Định.
Những năm 60 của thế kỉ 19, gần cửa Đến Triều Châu (một ngôi đình cổ của người Trung Quốc sang sinh cơ lập nghiệp) ở phố Hàng Sắt, Thành phố Nam Định có một gia đình sản xuất và chế biến ra một loại kẹo mà ai đó đã chót ăn một lần sẽ nhớ mãi cái vị thơm ngon, đậm đà đến quyến luyến. Khi cửa hàng chưa có tên hiệu, để cho dễ nhớ người dân thường gọi mộc là “Cửa hàng kẹo trước cửa đến Triều Châu, dần thành kẹo Sìu Châu, rồi kẹo Sìu.”
Mãi tới năm 1889, Cụ Đỗ Phúc Nhật, người chủ hiệu khi xây dựng cửa hiệu thành nhà 2 tầng mới đặt tên là hiệu Nguyên Hương (hương vị tiết ra từ nguyên chất đường, lạc, gạo nếp…). Những người sành ăn thường ca ngợi đặc tính của kẹo Sìu Châu Nam Định ở cái vị nguyên hương của nó.
Sản phẩm kẹo Sìu Châu Nguyên Hương đã trở thành món ăn đặc sản, một nét riêng biệt của người Thành Nam. Bằng kỹ thuật tài tình, sang tạo, người thợ đã khéo léo pha trộn những viên lạc bò, vừng trắng, đường mía, mạch nha, bột nếp, hương cái hoa vàng… của vùng châu thổ sông Hồng để tạo ra những thanh kẹo có sắc màu hồng, ăn giòn tan, không dính răng, để lại một dư vị đặc thù khó tả.
Theo ông Đỗ Đình Thọ, trong thời kỳ hộp nhập, kẹo Sìu Châu nguyên Hương đã luôn chú trọng cải tiến kỹ thuật, nâng cao chất lượng và luôn đặt tiêu chí đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, sức khỏe của khách hàng lên hàng đầu. Nguyên Hương chính là sự kết hợp trí tuệ, lòng tâm huyết của người thợ và những tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc nên được đông đảo khách hàng ưa chuộng. Sản phẩm không những phục vụ đồng bào trong nước mà còn là món quà lý thú cho du khách nước ngoài. Chính vì thế, kẹo Sìu đã đi vào thơ ca dân tộc Việt Nam như một lẽ tự nhiên.
Kẹo Sìu Châu Nguyên Hương – một loại kẹo lạc cao cấp, được sản xuất từ nguyên liệu là những đặc sản của nông nghiệp vùng châu thổ Sông Hồng, như lạc, “đường chõ”, “đường phèn”, mạch nha, gạo nếp hương. Kẹo được mang tên Nguyên Hương bởi hương vị của kẹo được tiết ra từ nguyên chất đường lạc, gạo nếp thơm chứ không vay mượn hương vị từ bên ngoài và tuyệt đối không dùng một thứ hóa chất độc hại nào. Khi sản xuất kẹo, đường phải được nâu trong “chảo đồng điếu” bằng nhiệt lượng đượm của lửa than củi…
Sau khi trộn với lạc (đã rang chín), đổ ra mâm, dàn chắt thành thanh, để nguội tới, rắc bột gạo nếp rang, vừa có tác dụng chống ẩm vừa ủ cho kẹo lên hương. Thành phẩm là những thanh kẹo, trông hơi xù xì nhưng có sắc nâu hồng và trong như hổ phách, ăn giòn tan, không dính răng, thơm lừng, ngọt đậm. Sở dĩ kẹo Sìu Châu giữ được nguyên hương còn chính là do nhà sản xuất có một kỹ thuật gia truyền độc đáo, đã khử được chất hôi của dầu lạc. Chính vì thế mà kẹo Sìu Châu Nguyên Hương để được rất lâu trong túi kín, mà vẫn giòn mềm, lạc tơi, rất phù hợp với yêu cầu thưởng thức của mọi lứa tuổi.
Kẹo Sìu Châu Nguyên Hương nổi tiếng cách đây hàng thế kỷ, đã đi vào thơ ca và nỗi nhớ của những người Thành nam xa quê và khách phương xa. Ngày nay kẹo Sìu Châu nguyên Hương vẫn được sản xuất và bán tại các cửa hàng ở nhà số 12 phố Hàng Sắt dưới, phường Nguyễn Du, thành phố Nam Định, được khách hàng trong và ngoài nước ưa thích.